อาสาฬหบูชาและวันเข้าพรรษา
วันอาสาฬหบูชาจัดเป็นวันที่สำคัญทางพุทธศาสนาวันหนึ่ง เพราะเป็นวันที่พระรัตนตรัยอุบัติขึ้นในโลก คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ วันอาสาฬหบูชาตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ วันเพ็ญ เดือน 8 (เดือนกรกฎาคม) วันนี้ในครั้งพุทธกาลกว่า 2500 ปีมาแล้ว เป็นวันที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดง ปฐมเทศนา* โปรดพระปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน กรุงพาราณสี

เพื่อเป็นการระลึกนึกถึงวันอันเป็นมงคลนี้ ชาวพุทธทั่วทั้งประเทศจะทำบุญและรักษาศีล บางคนก็ไปวัดเพื่อถวายอาหารและจตุปัจจัยไทยธรรมแก่พระสงฆ์ และฟังพระธรรมเทศนาเพื่อขัดเกลาจิตใจ โดยปกติวันอาสาฬหบูชาจะมีขึ้นก่อนวันเข้าพรรษาหนึ่งวัน กล่าวคือ วันเข้าพรรษาจะตรงกับวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8

ประเพณีเข้าพรรษาสืบเนื่องมาแต่ต้นพุทธกาลในประเทศอินเดีย เมื่อบรรดาผู้ทรงศีล นักบวช และฤาษีต่างก็อยู่ประจำที่ในช่วงฤดูฝน เป็นเวลา 3 เดือน พวกเขาพยายามหลีกเลี่ยงการเดินทางโดยไม่จำเป็นในช่วงระยะเวลานี้ เพราะเพิ่งเริ่มฤดูกาลเพาะปลูกโดยเกรงว่าจะไปเหยียบต้นกล้าโดยบังเอิญได้ เพื่อให้สอดคล้องกับสมัยนิยม พระพุทธเจ้าจึงทรงออกพุทธบัญญัติให้พุทธสาวกปฏิบัติตามประเพณีปฏิบัตินี้ จึงเริ่มอยู่ร่วมกันเป็นหมู่คณะ โดยสร้างที่พักแบบง่าย ๆ ขึ้นก่อน

ฤดูกาลเข้าพรรษาจะยาวตลอดฤดูฝนเป็นเวลา 3 เดือน ในประเทศไทย พระสงฆ์จะอธิษฐานอยู่จำพรรษาเฉพาะในวัดที่ตนเลือกเท่านั้น และจะไม่ไปค้างคืนที่อื่น***กว่าจะออกพรรษาแล้ว

พิธีฉลองเมื่อถึงวันเข้าพรรษาจะเริ่มด้วยการแห่เทียนไปถวายพระที่วัด สถาบันต่าง ๆ เช่น โรงเรียนและมหาวิทยาลัย รวมทั้งหน่วยงานทั้งของรัฐและเอกชนก็จะจัดขบวนแห่เทียนอย่างสวยงามไปยังวัดที่จะถวายเทียนจำพรรษานั้น

ชาวพุทธบางคนยังถือเอาวันเข้าพรรษาเป็นเวลาแห่งการตั้งกฎบังคับตนเอง เช่น เลิกสูบบุหรี่ หรือสมาทานศีล 5 ตลอดพรรษาก็มี